Hoe hedendaags pragmatisme Christus en Zijn Evangelie ondermijnt
In die dagen was er geen koning in Israël: eenieder deed wat juist was in zijn ogen.
Tegen het einde van de 19e eeuw en begin 20e eeuw kwam er een filosofische beweging op, bekend als het ‘pragmatisme’. Volgens deze filosofie wordt waarheid bepaald door de effectiviteit in de praktijk. Pragmatisme richt zich meer op de vraag ‘Wat is effectief?’ dan op ‘Wat horen we te doen?’. Als een meerderheid iets goedkeurt, wordt het als correct beschouwd. Het meest effectieve wordt gezien als het beste voor de mensen. Dit vormt de kern van het pragmatische denken.
De seculiere wereld floreert op pragmatisme. En het zou bijna dwaas zijn om de tastbare resultaten van pragmatisme in deze wereld te ontkennen. En met dit soort denken begonnen velen dezelfde pragmatische benadering toe te passen op het zijn van een kerk en de missie van het prediken van het Evangelie van onze Heere Jezus Christus.
Pragmatisme staat als een van de grootste gevaren voor de kerk, altijd klaar om te lokken met beloftes van ‘succes’. Generatie op generatie lijkt een groot deel van de zichtbare kerk niet te begrijpen dat het integreren van wereldse elementen binnen haar muren desastreus is.
Wanneer leiders in de kerk gaan geloven dat ze elke methode die niet direct door de Bijbel wordt verboden, kunnen gebruiken om mensen aan te trekken, geven ze toe aan pragmatisme. De groei in het aantal kerkgangers en een toename in financiële bijdragen worden dan gezien als tekenen van een geslaagde aanpak, die vervolgens wordt omarmd en uitgedragen. Veel kerken die pragmatisch te werk gaan, beweren dat hoewel de vorm anders is, de boodschap hetzelfde blijft. Maar uiteindelijk brengt een pragmatische aanpak meer schade dan voordelen.
Het ultieme gezag van God en de Schrift
De Schrift maakt onmiskenbaar duidelijk dat Jezus Christus het Hoofd van de Kerk is (Efeze 1:22; 5:23, Kolossenzen 1:18). De Heere Jezus heeft in Mattheüs 16:18 verklaard dat Hij Zijn kerk zou bouwen. De apostel Paulus heeft aan Timotheüs laten weten dat de kerk het huis van God is, de gemeente van de levende God (1 Timotheüs 3:15). Deze en andere verzen benadrukken de soevereine heerschappij van onze God en Zaligmaker over de kerk. Maar de Koning der koningen maakt door Zijn Woord nog iets anders duidelijk: Zijn wil voor en met de kerk is geopenbaard in de Schrift, die door God is geïnspireerd, onfeilbaar en daardoor gezaghebbend is.
Pragmatisme ondermijnt God en de Schrift
Wanneer mensen beginnen te vragen ‘Wat werkt?’ of ‘Wat trekt de massa’s aan en houdt ze tevreden?’ in plaats van te vragen ‘Wat zegt God in en door Zijn Woord?’ gaan ze hun eigen weg en doen wat juist is in eigen ogen. De wil en wijsheid van de mens wordt verheven boven de ware wijsheid van God. Pragmatisme vertrouwt meer op menselijke wijsheid en methoden om de kerk te laten groeien dan op God. En het subtiele maar grote gevaar van pragmatisme is het argument van oprechtheid. Er wordt betoogd dat we oprecht de Heer willen behagen en mensen met het Evangelie willen bereiken.
Als we kijken naar de manier waarop het Evangelie tegenwoordig wordt verkondigd, zien we pragmatisme aan het werk. Thema’s als bekering en oordeel worden vaak vermeden omdat ze als aanstootgevend of beangstigend worden beschouwd. De boodschap van zelfverloochening en het opnemen van je kruis wordt achterwege gelaten, omdat dit mensen zou kunnen afschrikken. Bovendien wordt het geloof in een Redder Die stierf aan een kruis en herrees op de 3e dag als belachelijk gezien, niet alleen door het publiek, maar het plaatst ook de gelovige in een positie van dwaasheid. Daarom kiezen velen ervoor om in plaats daarvan op straat aanbiddingsliederen te zingen in de hoop dat de aanwezigen God ‘ervaren’ of te spreken over Gods liefde en hoe Jezus hun leven ‘beter kan maken’. De nadruk ligt meer op het raken van emoties dan op het overbrengen van de waarheid van het Evangelie door de overtuiging van de Heilige Geest.
Er wordt vaak beweerd dat de tijden zijn veranderd. Men zegt dat de hedendaagse mens te verlicht is voor het traditionele Evangelie. Echter, de boodschap van het Evangelie heeft door de eeuwen heen altijd weerstand opgeroepen en werd als onzin beschouwd door degenen die ten onder gaan. Dit fenomeen is iets waarover de apostel Paulus heeft geschreven, geleid en geïnspireerd door de Heilige Geest.
(18) Want het woord van het kruis is voor hen die verloren gaan wel dwaasheid, maar voor ons die behouden worden, is het een kracht van God. (19) Want er staat geschreven: Ik zal de wijsheid van de wijzen verloren doen gaan en het verstand van de verstandigen zal Ik tenietdoen. (20) Waar is de wijze? Waar de schriftgeleerde? Waar de redetwister van deze wereld? Heeft God niet de wijsheid van deze wereld dwaas gemaakt? (21) Want omdat, in de wijsheid van God, de wereld door haar wijsheid God niet heeft leren kennen, heeft het God behaagd door de dwaasheid van de prediking zalig te maken hen die geloven. (22) Immers, de Joden vragen om een teken en de Grieken zoeken wijsheid; (23) wij echter prediken Christus, de Gekruisigde, voor de Joden een struikelblok en voor de Grieken een dwaasheid. (24) Maar voor hen die geroepen zijn, zowel Joden als Grieken, prediken wij Christus, de kracht van God en de wijsheid van God. (25) Want het dwaze van God is wijzer dan de mensen en het zwakke van God is sterker dan de mensen.
Let op hoe dit tot uiting komt in de bediening van de apostel Paulus:
(30) God dan verkondigt, met voorbijzien van de tijden van de onwetendheid, nu overal aan alle mensen dat zij zich moeten bekeren, (31) en wel omdat Hij een dag vastgesteld heeft, waarop Hij de wereld rechtvaardig zal oordelen door een Man Die Hij daartoe aangesteld heeft. Daarvan heeft Hij aan allen het bewijs geleverd door Hem uit de doden te doen opstaan. (32) Toen zij nu over de opstanding van de doden hoorden, spotten sommigen daarmee. En anderen zeiden: Wij zullen u hierover nog wel eens horen. (33) En zo is Paulus uit hun midden weggegaan. (34) Maar sommige mannen sloten zich bij hem aan en geloofden. Onder hen waren ook Dionysius de Areopagiet, en een vrouw van wie de naam Damaris was, en anderen met hen.
Zoals Paulus heeft geschreven: het Evangelie is dwaasheid voor de wereld. Paulus heeft de spot ervaren als gevolg van het prediken van het ware Evangelie, maar hij heeft nooit de boodschap aangepast om de massa te bereiken. Hoewel Paulus voor alle mensen alles werd, zodat hij op alle mogelijke manieren enkelen kon redden (1 Korintiërs 9:20-22), heeft hij het Evangelie nooit verwaterd. Want Paulus wist iets wat mensen vandaag de dag niet lijken te grijpen: Het Evangelie is een kracht van God tot redding voor iedereen die gelooft (Romeinen 1:16). Paulus begreep dat geloof komt door te horen, en horen door het Woord van God (Romeinen 10:17).
Pragmatisme heeft overigens niet alleen een negatieve invloed op de missie van het Evangelie, maar het beïnvloedt ook hoe kerkdiensten worden vormgegeven. Neem bijvoorbeeld het volgende: in plaats van te vragen hoe ware gemeenschappelijke aanbidding eruit zou moeten zien en wat God hierover heeft bepaald, richt pragmatisme zich op wat de massa aanspreekt en hen enthousiast maakt. Dit leidt ertoe dat in plaats van liederen te zingen die stevig geworteld zijn in de gezonde leer, er wordt gekozen voor ‘mooie’ liederen die een goed gevoel geven, maar dwaalleer bevatten. In plaats van de Schrift systematisch te lezen, uit te leggen en toe te passen om de gelovigen toe te rusten (Efeze 4:12-14, 2 Timotheüs 3:16-17), wordt er gekozen voor laagdrempelige zelfhulpboodschappen en krijgen we vijf stappen aangereikt voor een beter leven met Jezus. In plaats van kerkleden op te roepen tot bekering zan zonde, of trouw en op Bijbelse wijze kerkelijke tucht toe te passen, wendt men zich af uit angst leden en financiële steun te verliezen.
De rode draad door dit alles heen is de opvatting dat de Schrift zwijgt over veel van deze kwesties en ons dus ruimte en vrijheid heeft gegeven alles zelf in te vullen. Niet is echter minder waar. Bijvoorbeeld, Paulus schrijft in zijn eerste brief aan Timotheüs, in 1 Timotheüs 3:15:
Maar voor het geval dat ik langer wegblijf, weet u nu hoe men zich moet gedragen in het huis van God, dat is de gemeente van de levende God, zuil en fundament van de waarheid.
- hoe om te gaan met valse leer en leraren
- hoe de wet van God rechtmatig wordt gebruikt
- de werking van Gods genade
- bidden voor degenen in openbare ambten
- hoe Christus de enige Middelaar is tussen God en mensen
- de rol van vrouwen in de kerk
- het ambt en de kwalificaties voor ouderlingen en diakenen
In minder dan drie hoofdstukken heeft Paulus geschreven over veel kerkelijke kwesties die vandaag de dag op een pragmatische manier worden behandeld.
Pragmatisme is overigens niet alleen zichtbaar in de kerk, maar ook in huizen van belijdende christenen. De vragen die we moeten stellen zijn: doen we wat juist is in eigen ogen wat betreft daten, huwelijk, ouderschap, werk en meer of gehoorzamen we trouw aan God op al deze gebieden?
Eerlijk onderzoeken
De werkelijke kwestie is niet oprechtheid, maar de autoriteit en toereikendheid van God en Zijn heilig geschreven Woord. Waar het werkelijk om gaat, is of Christus daadwerkelijk het Hoofd van de Kerk en dus de christen is en of we leven om de Heere te dienen en te behagen met geloof en liefde, door te gehoorzamen aan wat Hij heeft bepaald, of dat we gaan handelen alsof de Kerk geen Koning heeft en doen wat juist is in onze eigen ogen.
In de periode van de Richteren had Israël misschien geen menselijke koning, maar ze stonden onder de heerschappij van de levende God, de Allerhoogste Heerser en Koning. Bovendien hadden ze de Wet, die door hun Koning aan Mozes was overgedragen. God had daarin overgeleverd wat juist was in Gods ogen. En een opvallend kenmerk van Israël, wat vandaag de dag bij velen in de belijdende kerk zichtbaar is, was hun ongehoorzaamheid.
Pragmatisme tast zowel Christus en Zijn Evangelie als de identiteit en het functioneren van de kerk aan. Wat dienen we dan te doen als we ons, niet alleen als kerk, maar ook als individu, schuldig hebben gemaakt aan pragmatisme? Het is noodzakelijk dat we ons bekeren en onze zonde belijden. We dienen gehoorzaam te zijn aan onze Verlosser, onze Heere en Koning. Hij heeft ons Zijn geboden gegeven. En laten we nooit vergeten dat noch hij die plant, noch hij die water geeft iets is, maar dat het God is Die de groei geeft.
(46) En zij bleven dagelijks eensgezind in de tempel bijeenkomen, en terwijl zij van huis tot huis brood braken, namen zij gezamenlijk voedsel tot zich, met vreugde en in eenvoud van hart; (47) en zij loofden God en vonden genade bij heel het volk. En de Heere voegde dagelijks mensen die zalig werden, aan de gemeente toe.