Relativisme blootgelegd: De strijd voor absolute waarheid in het leven van de christen en de Kerk
en u zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u vrijmaken.
Wanneer Pilatus aan de Heere Jezus vraagt of Hij de Koning van de Joden is, reageert Pilatus als volgt op het antwoord van de Heere Jezus: Wat is waarheid?
Vooropgesteld, er is ruimte om de vraag van Pilatus op verschillende manieren te interpreteren. De context hint echter naar een retorische en afwijzende manier van een vraag stellen. De tekst laat zien dat Pilatus niet vraagt: wat is “dé” waarheid? In plaats daarvan veegt Pilatus het concept van “waarheid” weg als relatief, onzeker en uiteindelijk onbelangrijk. Dit ligt in het hart van wat de belijdende kerk momenteel plaagt, namelijk, relativisme.
Wat is relativisme?
Relativisme is een filosofische opvatting die stelt dat waarheid, moraliteit en waarden relatief en afhankelijk zijn van individuele perspectieven, culturen of contexten. Deze opvatting begon populair te worden in de late 19e en vroege 20e eeuw, vooral als reactie op de snelle veranderingen in de maatschappij en de wetenschappelijke ontdekkingen van die tijd. Relativisme impliceert dat er geen absolute waarheid of universele ethische normen zijn, maar dat alles subjectief is en kan variëren afhankelijk van verschillende standpunten of situaties.
Relativisme is gevaarlijk omdat het zegt dat er geen duidelijke regels zijn over wat goed of kwaad is. Hierdoor wordt het praktisch onmogelijk om immoreel gedrag te veroordelen. Het kan ook leiden tot een gebrek aan morele verantwoordelijkheid en maken dat mensen denken dat alles goed is als ze het maar geloven.
Relativisme binnen de kerk
Hoe je het ook wendt of keert, de zichtbare kerk wordt altijd beïnvloed door de dominante ideologieën of gedachten binnen de samenleving, en relativisme is geen uitzondering.
Individualisering en de relativering van het geloof hebben aanzienlijke invloed gehad op de kerk en daarmee is het relativisme geleidelijk binnengeslopen. In de huidige tijd beschouwen veel belijdende christenen hun geloof als iets persoonlijks en subjectiefs. Hierdoor ontwikkelen ze hun eigen ideeën en overtuigingen, vaak zonder aandacht te schenken aan absolute Bijbelse waarheden. De nadruk op het individu heeft geleid tot een verzwakking van de geloofsleer binnen de kerk, omdat mensen steeds vaker hun eigen waarheid creëren op basis van hun persoonlijke ervaringen en overtuigingen.
Relativisme mag overigens niet verward worden met twee belijdende discipelen die het oneens zijn over een bepaalde leerstelling in de Schrift, omdat deze twee situaties fundamenteel verschillend zijn. Als twee discipelen het oneens zijn, kan dat komen door hun eigen interpretaties of beperkte kennis. Relativisme gaat er juist van uit dat alle overtuigingen gelijkwaardig zijn, zonder dat er een absolute waarheid bestaat. Het gaat niet alleen over meningsverschillen, maar over het afwijzen van objectieve waarheid en het omarmen van een allesomvattend ‘alles is relatief’ perspectief.
Waarheid relatief?
De vraag die we moeten beantwoorden is of de Schrift leert dat waarheid subjectief en relatief is. Is waarheid te balanceren en kunnen belijdende christenen fundamenteel wat anders geloven en het beide waar zijn of bestaat er iets als objectieve Bijbelse waarheid waar je niet van af kunt wijken?
De vroege christenen begrepen dat absolute Bijbelse waarheid de moeite waard was om voor te strijden. In Handelingen 15 lezen we over een geschil tussen Paulus en Barnabas en de aanhangers van de sekte van de Farizeeën die gelovig waren geworden. De apostel Paulus en Barnabas leerden, overeenkomstig wat God duidelijk heeft gemaakt, dat zaligmaking alleen uit genade, door het geloof is. Zij die uit Judea gekomen waren, leerden de broeders: Als u niet besneden wordt volgens het gebruik van Mozes, kunt u niet zalig worden.
De relativistische gedachte van de 21ste eeuw zou zijn: “Nou, ik kan het standpunt van Paulus en Barnabas wel begrijpen. Maar de andere partij heeft ook wel wat goede punten. Laten we niet te extreem worden. Wij hebben immers de wijsheid niet in pacht. Die ligt vast ergens in het midden.“
Deze gedachten lees je echter nergens terug in Handelingen 15. De leer dat men zalig moest worden door zich aan de wet van Mozes te houden ging fundamenteel in tegen de absolute en objectieve waarheid van God, dat van de kant van Paulus en Barnabas een niet geringe tegenstand en woordenstrijd tegen de dwaalleraren ontstond.
Het gevaar en de gevolgen
Wanneer waarheid subjectief en relatief is, dan kan iedere belijdende christen zelf bepalen wat voor hen waar en niet waar is met alle gevolgen van dien. Dit lijkt in eerste instantie een minuscuul punt, maar bedenk het volgende:
- Als waarheid subjectief is, hoe kunnen we als gelovigen dan de universele boodschap van het evangelie uitdragen en delen?
- Hoe kunnen we als discipelen streven naar eenheid in geloof en praktijk als individuen hun eigen interpretaties van de Bijbel kunnen volgen?
- Hoe kunnen we elkaar aansporen tot heiligheid en het afleggen van zonden als de grenzen van zonde voor elk individu anders kunnen zijn?
- Hoe kunnen we als kerk de opdracht om elkaar lief te hebben vervullen als iedereen zijn eigen begrip van liefde kan hebben?
Relativisme leidt tot uitspraken als “dat is slechts jouw interpretatie” of “je weet niet hoe “ik” het geloof ervaar. Die uitspraken impliceren dat de betekenis van de Schrift losgekoppeld kan worden van feitelijke informatie, Bijbels redeneren, en de regels van Bijbelse interpretatie. Er wordt gesuggereerd dat het perspectief van de ander slechts een subjectieve perceptie is en dat waarheid een kwestie van perspectief is, en dus geen absolute waarde heeft. Hoewel de spreker deze bewoordingen misschien niet gebruikt, is het concept aanwezig, een goddeloos wereldbeeld die wordt geuit binnen een “christelijk kader”.
Je hoeft er niet lang over na te denken om tot de conclusie te komen dat dit de Naam van God bezoedeld en zorgt voor enorme wanorde binnen de belijdende kerk.
Wat is de waarheid?
Relativisme en het christelijke geloof vertegenwoordigen twee totaal verschillende wereldbeelden die fundamenteel onverenigbaar zijn. Relativisme beweert dat waarheid en moraliteit subjectief zijn, afhankelijk van individuele perspectieven of culturele contexten. In tegenstelling hiermee is het christelijke geloof gebaseerd op het concept van absolute waarheid en onveranderlijke morele normen zoals uiteengezet in de Schrift. Het relativisme verwerpt de kernwaarden en overtuigingen van het christelijke geloof door de absolute aard van God, Zijn Woord en de Bijbelse normen te negeren. Deze twee wereldbeelden staan lijnrecht tegenover elkaar en kunnen niet met elkaar in overeenstemming worden gebracht.
De Schrift leert dat ons denken hernieuwd moet worden (Romeinen 12:2). Dit geldt ook voor hoe we denken over en omgaan met waarheid. God leert in en door Zijn Woord dat Hij de waarachtige God is en dat Zijn Woorden waar zijn (Deuteronomium 32:4, Psalm 119:160, Johannes 14:6, Joh 17:3, Titus 1:2). God heeft het niet aan ons overgelaten om een waarde oordeel te vellen over of we het eens zijn met de waarheid of niet. Onze opdracht als discipelen van Jezus Christus is om de waarheid te gehoorzamen. Niet om het te relativeren.
Wat we dienen te beseffen is dat de belijdende christen die waarheid relativeert gebonden en onderworpen is aan het arglistig hart en misleid is door zijn eigen denken. De waarheid is niet subjectief, de waarheid is niet relatief. De waarheid is dat God waarachtig is en de waarheid vrij maakt.
Het is alleen door dé waarheid dat we geheiligd worden en meer gevormd worden naar het evenbeeld van Jezus Christus. Het is alleen door dé waarheid dat we met zekerheid kunnen wandelen in de wil van God. Het is alleen door geloof in dé waarheid dat zondaars die dood door de overtredingen en de zonden waren, levend gemaakt worden met Christus. Waarheid is geen bijzaak. Het is een kwestie van leven of dood.
Verder, broeders, al wat waar is, al wat eerbaar is, al wat rechtvaardig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat welluidend is, als er enige deugd is en als er iets prijzenswaardigs is, bedenk dat.