Geen geloofsbelijdenis behalve de Bijbel?!
Het klinkt geestelijk wanneer het gezegd wordt: “Geen geloofsbelijdenis behalve de Bijbel”. Het is een uitspraak waarmee iemand kennelijk aangeeft van niets anders uit te gaan dan de Heilige Schriften. De vraag is echter of het nuttig is om te bepalen hoe wij als christenen omgaan met waarheid en autoriteit?
In het licht van door mensen bedachte leerstellingen en tradities die beweren dat christelijke waarheid losstaat van Bijbelse openbaring, zou elke wedergeboren christen moeten belijden: “Geen geloofsbelijdenis behalve de Bijbel”. Maar betekent dit dat geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften problematisch zijn en geen plaats zouden moeten hebben in de kerk? Betekent het gebruik van een geloofsbelijdenis of belijdenisgeschrift automatisch dat de autoriteit van de Schrift wordt ondermijnd? Absoluut niet. En het is belangrijk om te begrijpen waarom.
Geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften zijn nuttig voor zover ze trouw de leer van de geïnspireerde, toereikende en gezaghebbende Schrift zelf weergeven — dienend als een middel voor onderwijs en bescherming voor kerken.
Helderheid in leerstellingen
Helderheid in leerstellingen werd essentieel naarmate de kerk groeide en geconfronteerd werd met verschillende interpretaties van Gods Woord. Dit leidde vaak tot theologische debatten en problemen binnen de kerk. Door het gevaar van verdeeldheid te erkennen, zagen leiders in de kerk de noodzaak om de essentiële geloofsovertuigingen helder te formuleren en vast te leggen. Geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften ontstonden als beknopte samenvattingen van deze kernleerstellingen, waardoor duidelijkheid ontstond te midden van theologische verwarring. Door belangrijke leerstellingen van de Schrift samen te vatten in toegankelijke taal, hielpen deze verklaringen de fellowship te verenigen rond gedeelde overtuigingen.
Weerleggen van dwaalleer
Geschillen om doctrine waren toen, zoals ook nu, frequente gebeurtenissen binnen de kerk. Deze geschillen ontstonden vaak wanneer individuen of groepen binnen de gemeente nieuwe of alternatieve begrippen van essentiële theologische concepten voorstelden. Geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften ontstonden als reactie op deze praktijken, met als doel orthodoxe overtuigingen te verduidelijken en te bevestigen.
Zo werd de gemeente veelvuldig geplaagd door het gnosticisme. Een voorbeeld van een geloofsbelijdenis die het gnosticisme tackelde, is de Apostolische Geloofsbelijdenis. Hoewel de Apostolische Geloofsbelijdenis het gnosticisme niet expliciet bij naam noemt, tackelt de formulering en inhoud impliciet veel van de kernpunten van het gnostische geloof.
Gnosticisme is een diverse verzameling van ideeën die bloeiden in de vroege eeuwen van de kerk. Gnostici geloofden in een dualistische wereldbeschouwing, waarbij de materiële wereld als slecht of inferieur werd beschouwd en het spirituele rijk als goed werd beschouwd. Ze geloofden ook in het idee van geheime kennis (gnosis) als de sleutel tot redding, vaak bewerend esoterische inzichten – diepe, geheime spirituele waarheden – te bezitten die ontoegankelijk waren voor de “gemiddelde discipel”.
De Apostolische Geloofsbelijdenis daarentegen bevestigt essentiële doctrines die rechtstreeks de gnostische overtuigingen uitdagen. Bijvoorbeeld:
- Bevestiging van de schepping: De Apostolische Geloofsbelijdenis begint met de bevestiging: “Wij geloven: in één God en Vader Almachtig, die hemel en aarde maakte, en de zee en al wat daarin is” Deze verklaring bevestigt de goedheid van de materiële wereld, in tegenstelling tot het gnostische standpunt dat de materiële wereld inherent gebrekkig of kwaadaardig is. Bovenal bevestigt dit de eenheid en soevereiniteit van God als de Schepper van alles wat bestaat, inclusief de hemel, de aarde en de zee met alles wat daarin is. Dit verwerpt de gnostische opvattingen die beweren dat de God van het Oude Testament, die vaak wordt gezien als de Schepper van de materiële wereld, niet de ware God is of zelfs slecht van aard is. Door te belijden dat er slechts één God is Die alles heeft gemaakt, wordt de ondeelbare aard van Gods soevereiniteit benadrukt, en wordt het idee van een mindere of tegenstrijdige godheid in de gnostische leer verworpen.
- Menswording en opstanding: De Apostolische Geloofsbelijdenis belijdt het geloof in Jezus Christus, “vlees geworden”, geboren uit de maagd Maria,” Die geleden heeft onder Pontius Pilatus, gekruisigd werd en op de derde dag werd opgewekt. Deze nadruk op de fysieke vlees wording van Christus en Zijn lichamelijke opstanding verwerpt gnostische overtuigingen die vaak het belang van Jezus’ fysieke bestaan bagatelliseren en zich uitsluitend richten op Zijn geestelijke aard.
- Vergeving van zonden en de kerk: De Apostolische Geloofsbelijdenis omvat de bevestiging van “de vergeving van zonden” en het geloof in “de kerk.” Deze verklaringen benadrukken het belang van de geloofsgemeenschap en de sacramenten, zoals de doop en het Avondmaal, als middelen van genade. Dit staat in contrast met gnostische neigingen om individuele “spirituele verlichting” boven gemeenschappelijke aanbidding en sacramenten te stellen.
Net zoals de vroege kerk specifieke uitdagingen aanging met geloofsbelijdenissen die communiceerden wat de Schrift leert, staat de hedendaagse kerk ook voor haar eigen unieke reeks uitdagingen die duidelijkheid vereisen bij het communiceren van fundamentele waarheden. In een tijdperk dat wordt gekenmerkt door verschuivende normen en evoluerende opvattingen over identiteit en relaties, moet de kerk standvastig blijven in de leer over bijvoorbeeld het huwelijk, de definitie van man en vrouw, en de noodzaak voor waarheid. Tegen de druk van de samenleving om deze fundamentele concepten opnieuw te definiëren, moet de kerk haar overtuigingen krachtig verkondigen, ze duidelijk en liefdevol articuleren aan een wereld die behoefte heeft aan morele leiding en geestelijke richting. Door de waarheid in liefde te spreken, kan de kerk effectief omgaan met de complexiteit van de hedendaagse cultuur en een baken van hoop blijven in een steeds veranderende wereld. Geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften die trouw de leer van de Schrift verkondigen, helpen hierbij.
Discipelschap en onderwijs
Geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften hebben gediend als onschatbare leermiddelen binnen de kerk, met name in het onderwijs van nieuw/jong gelovigen. Door een duidelijke samenvatting van essentiële leerstellingen te bieden, vereenvoudigen geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften het proces van onderwijs, zonder de Schrift opzij te leggen.
Bovendien maakt de beknopte aard van geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften ze makkelijk te onthouden. Of ze nu gereciteerd worden in erediensten, bestudeerd worden, of gememoriseerd worden voor persoonlijke reflectie, deze geloofsverklaringen worden verankerd in de gedachten van discipelen en dienen als de fundamenten van hun geloof. Daarnaast maakt de beknoptheid van geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften ze effectieve communicatiemiddelen, waardoor gelovigen hun overtuigingen beknopt en overtuigend kunnen verwoorden aan anderen, zowel binnen als buiten de kerk. Op deze manier spelen geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften een belangrijke rol, niet alleen bij het onderwijzen van individuen over de kernpunten van hun geloof, maar ook bij het toerusten van discipelen om Gods Woord met anderen te delen.
Conclusie
Verre van droge leerstellige verklaringen, dragen geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften diepe theologische betekenis, waardoor gelovigen worden geworteld in de fundamentele waarheden en een kader krijgen voor het begrijpen en leven van hun geloof.
De toenemende weerstand tegen tradities weerspiegelt een bredere culturele verschuiving naar het bevragen van gevestigde normen en praktijken. Hoewel dit scepticisme ten opzichte van traditie soms goed is, brengt het ook het risico met zich mee dat waardevolle inzichten en wijsheid die in de loop der tijd zijn opgebouwd, worden genegeerd. In deze context bieden geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften een stabiliserende kracht binnen de kerk, die een verbinding bieden met de historische leerstellingen en overtuigingen die de kerk eeuwenlang hebben geleid.
We hopen in de toekomst enkele historische geloofsbelijdenissen en belijdenisgeschriften te mogen bestuderen en te delen op de website. Moge je in de tussentijd aangemoedigd worden door het bestuderen van enkele van de belijdenissen.